Esperanto 2.0b
2.3 能動分詞
分詞形容詞が叙述形容詞として使われるときは、分詞形容詞は動詞の不定形をとる。（-anti,-inti,-ontiを語尾にとる）
つまり、叙述修飾句の分詞は動詞の不定形を用いる。
Mi rigardis akvon falanti sur la straton.
私は水が路上に落ちつつあるのを見た。
Mi rigardis akvon falantan sur la straton.
私は路上に落ちつつある水を見た。
Kvartalo estas parto de urbo, sed gxi ne estas administra distrikto. Gxi estas ia ka-
rakteriza parto de la urbo ekz.: komerca kvartalo; la latina (studenta) kvartalo; cxina
kvartalo.
このように、いくつかの辞書を見てきたわけですが、ここまで来れば、これらの表現をも
っと明確に表わす方法はないだろうかと考えるわけです。
まずは「割り勘」ですが、いろいろと考えて思いついたのは egala pago という表現でした。
みんなで同額を支払うことなので egala を付けてみたわけです。
次に「分割払い」ですが、lau'grada pago あるいは grada pago というのはどうでしょうか。
po-parta（po-ioma、po-era） pago とか、「分割払い」を直訳した divid-pago なんてのも
考えたんですが、これらは「割り勘」と誤解される危険があるかもしれませんね。
---
私事ですが、今年になって貧乏暇なしで余裕がありません。
この次は水曜日以降に書かせていただきます。
Kia-kablo-mi-estu? Mi devas esti la kablo kun -pa- kaj -ul-.
Nun mi ne estas kapablulo, sed nur kablo.
彼から聞いた使用法で、へ〜、と思ったのは、
ある有名な魅力あるアメリカの婦人が"Bonvolu tre bele saluti al〜" って彼にある人の事を言っておられたので、なるほどこれは日本語で言う「〜さんにくれぐれも宜しく」という事なのかなぁ？と思ってその様に使用してみたところ、正しくその様で良かった様に思われる。と言っておられました。
（３） 〔学校の〕クラス，学級；学年： Mi kaj sxi lernis en la sama 〜o. 私と彼女は同じ
クラスで学んだ ／ lernantoj de [el] pli alta 〜o 上級生．
と書いてあるんですが、考えてみれば「学年」と「学級」というのは、まったく別のものなん
ですよね。
英語でも「学年」は grade、「学級」は class と区別しています。
そこで、NPIVの klaso の項を見てみますと
（３） Aro de cxiuj lernantoj, kiuj sekvas la saman kurson: la unua, dua, tria 〜o
(kalkulitaj, lau' la landoj, de supre au' de malsupre); lernejkamaradoj el pli alta 〜o;
(analoge) fari siajn klasikajn 〜ojn.
さて、「高校」を supera mezlernejo と訳したのは、ロシア語で povysennaja srednaja
skola （plialtigita meza lernejo）と訳しているのを参考にしました。
あとで知ったのですが、イタリアでは実際に「高校」のことを、liceo［リチェーオ］ともい
い、scuola media superiore （lernejo meza supera）ともいうのだそうで、後者はまさに
supera mezlernejo ですね。supera mezlernejo が適切な言い方であることが証明され
たような気がして、筆者の私もいささかうれしくなりました。
とはいえ、supera mezlernejo というのは、耳慣れない表現のはずですから、Kio estas
supera mezlernejo？と聞かれたら、Gxi estas japana liceo.「日本のリセです」と答えて
おけばよいでしょう。ただし、スペイン語で liceo［リセーオ］は、チリでは「中学校」、メキ
シコでは「小学校」のことなのだそうです。ご留意のほどを。
「中学校」は、mezlernejo だけでも十分でしょうが、強いて「高校」と対照・区別する必要
のあるときには baza mezlernejo といえばよいでしょう。イタリア語では、単に scuola
media （meza lernejo）ともいい、scuola media inferiore （lernejo meza malsupera）とも
いう由。
（同書１００〜１０１ページ）
また考えてみれば、英語では high school または high ですし、日本語では「コーコー」
と言いますし、中国語では「高級中学」を略して「高中（gao zhong）」と言うわけです。
やはり、日常的によく使われる言葉ですので、たいへんに短いわけです。
一方、先の引用文中に、ロシア語の povysennaja srednaja skola とか、イタリア語の
scuola media superiore といった表現が出てきましたが、私の予想では、これは日常的
に使われている名称ではないのだと思います。
もちろん、これらは間違いなく通じる表現なのですが、しかし、こんな長ったらしい単語を
日常的に使っているとは、とても思えないのです。
しんがく【進学】 〔大学への〕 studentigxo. 〔上級校への〕 enlasigxo en pli altan lern-
ejon. 〜する esti akceptita 〔enlasita〕 de lernejo.
しんきゅう【進級】 〜する avanci.
りゅうねん【留年】 〜する resti en sama jarklaso.
(侍の浪人などは省く)
ろうにん【浪人】 student-aspiranto. 〜する malsukcesi en ekzameno kaj atendi la
sekvantan. 目下〜中です Mi malsukcesis en enlasa ekzameno. ２年間〜する mal-
sukcesi enlasajn ekzamenojn dum 2 jaroj.
「飛び級」は無し。
とうこう【登校】 vizito al lernejo. 〜する viziti lernejon.
げこう【下校】 〜する reiri de lernejo.
きゅうこう【休校】 fermo (de lernejo).
たんにん【担任】 ⇒ たんとう（担当）. 〜である esti sxargxita 〔okupita〕 per io.
クラス〜の先生 instruist(in)o respondeca pri klaso.
ほうか【放課】 fino de lecionoj. 〜後 post la fino de kursoj 〔lecionoj〕.
「放課後（に）」は、英語では after school、フランス語では après la classe、ドイツ語で
は nach der Schule ですので、これを
Peter Benson（編）『Comprehensive English-Esperanto Dictionary』
Jacques Le Puil、Jean-Pierre Danvy（編）『Grand Dictionnaire Français-Espéranto』
Erich-Dieter Krause（編）『Wörterbuch Deutsch-Esperanto』
で調べてみることにしました。
ところが調べてみたところ、これらの辞書に after school、après la classe、nach der
Schule という表現が載っていないということが判りました。
>>105
「飛び級」ですが、「進級する」promociiĝis を使ってこのように表現したことがあります。松戸さんならどう表現しますか？
Mihama Chiyo promociiĝis de 5-a grado de elementa lernejo al 1-a grado de altlernejo je 5 gradoj.
(kesto の項) posxt〜o. Granda 〜o, en kiun la publiko enmetas la ekspedotajn
leterojn ks.
(kesto の項) leter〜o. 〜o, cxe la pordo au' enirejo de domo, kien la posxtisto
demetas la leterojn paketojn ks. SIN. leterskatolo.
(fako の項) posxt〜o. Unu el la specialaj kestoj, signitaj per numero k instalitaj
en posxtoficejo, de kiu firmoj au' privatuloj venas preni mem siajn korespondajxojn:
posxt〜o 32.
(letero の項) 〜kesto. Publika kesto diversforma, en kiun oni metas la deirantajn
〜ojn, poste kolektotajn de posxtisto.
(letero の項) 〜skatolo. Privata skatolo cxe dompordo au' vestiblo, en kiun 〜por-
tisto metas la alvenantajn 〜ojn.
(skatolo の項) leter〜o. 〜o, cxe la pordo au' enirejo de domo, kien la posxtisto
demetas la leterojn, paketojn ks. ☞ posxtkesto.
(kesto の項) posxt〜o. Unu el la specialaj 〜oj, signitaj per numero k instalitaj en
posxtoficejo, de kiuj firmoj au' privatuloj venas preni mem siajn korespondajxojn:
posxt〜o 32.
(posxto の項) 〜kesto. Granda, diversforma kesto, kien la publiko enmetas la
ekspedotajn leterojn ks. ☞ leterskatolo
まずフランス語のほうから見ていきますが、「割り勘で飲む chacun paye son verre.」のフ
ランス語の部分をエスペラントに直訳しますと Cxiu pagas sian glason です。
「割り勘にしよう Partageons la note.」は Ni dividu la fakturon で、「今夜は割り勘だぞ Ce
soir, chacun pour soi.」は Cxi-vespere, cxiu por si です。
つまり、２番目の「割り勘にしよう Partageons la note.」だけは「均等に支払う割り勘」だとい
うことがハッキリしているのですが、それ以外の２つの文章は、そうなっていません。
「自分じしんの分だけを支払う」と言ってるように見えますね。
つぎにドイツ語のほうですが、「割勘にする getrennte Kasse führen」をエスペラントに直
訳すると dividitan kason konduki、「割勘にしよう」の１番目の「getrennte Rechnung！」は
dividita(n) fakturo(n)！、「割勘にしよう」の２番目の「Jeder bezahlt für sich.」は Cxiu
pagas por si です。
（１）Remparo, starigita por sxirmi lokon kontrau' inundo de rivero au' maro: la neder-
landa interna maro estas limigita per fortikaj 〜oj; (f) la 〜o estus for, k la torento
de liaj deziroj povos pli lebere fluegi！【Z】; ilia sango estas tro bolanta, rompanta
ofte 〜on de prudento【Z】.
（２）Transversa muro, konstruita en riveroj, por provizore haltigi, au' malakceli, la
fluon, au' reguligi la nivelon.
appoint （総額中の）端数の金額，小銭． Pour r■gler cette somme, il faut un billet
de 100F et un 〜 de 8F. この支払いをするには１００フラン札１枚と８フランの小銭が
いる．
（中略）
faire l'〜 端数を小銭で払う，釣銭の要らないように払う． Le public est tenu de faire
l'〜. 釣銭の要らないようにお支払いください．
change, （中略） (coins and/or bills to round a sum), apunto (e.g.: give $5 for a $ 3.74
purchase and receive $1.26 in change: doni $5 por acxeto de $3.74 kaj ricevi apunton
de $1.26; please have exact change: bonvolu havi precizan apunton) [cp "cash"];
（後略）
・いらっしゃいませ → Bonan tagon！など
・はい、かしこまりました → Konsentite. Volonte. Mi komprenis.
・少々お待ちくださいませ → Bonvolu atendi.
・お待たせいたしました → Mi pardonpetas al vi ke mi atendigis vin.
・ありがとうございます → Koran dankon.
・申し訳ございません → Mi pardonpetas al vi.
・失礼いたします → Pardonu min.
おそれいります〔感謝〕 Mi dankas. Mi restas tre danka.
おほめに預かりましておそれいります Mi ne meritas vian laŭdon.
おそれいりますが、大会会場はどちらでしょうか
Pardonu〔Permesu〕 min demandi, kie okazos la kongreso？
denominatoro（分母）、numeratoro（分子）、la plej granda komuna devizoro（最大公約数）、
la plej malgranda komuna oblo（最小公倍数）、ortanto（垂線）、tanĝanto（接線）などとい
う概念も、義務教育のなかで教えられているものですが、社会人になってからはほとんど
使いませんね。
フランス語では「引き分け」のことを match nul、partie nulle、résultat nul などと言うそうで
すので、これらを Le Puil と Danvy の仏エスで調べてみましたが、nul の項に partie nulle
が載っており vana partio という訳語が与えられていました。
エスペラントの partio には「試合」「勝負」という意味もあるんだそうですが、またまた新しい
表現法が出てきたわけですね。
(エ)konjekte, humanoj en la afis^ejo pensas polemiko de teologio havas pli valora ol polemiko de lingvistiko.
推量するに, 人間ら 中 the 掲示板 考える 議論 の 神学 持つ より 価値 よりも 議論 の 言語学
(英)The humans in this BBS seem to think that a theological argument has value than the linguistic argument.
(ア)lun kaen slei tu os-e mirs e mirfol van mirs e eldfol av-e xad in
人間 での 掲示板 これ 考-る 議論 の 神学 ＞ 議論 の 言語学 持-つ 価値 らしい
(エ)atmosfero de la Nos^ilo similas al la Esperanto c^ar c^i tio estas lingvo internatia.
(英)the atmosphere of Noxilo resembles Esperanto because it is an international language.
(ア)xalte e Noxilo et kik al Esperanto man tu et kadrakeld.
国際語だからノシロの雰囲気はエスペラントに似ている。
>>226
新語じゃないんですよ。たとえば「顔」は vizagxo で、これは「エスペラントの基礎」（Fundamento de Esperanto）で定められた改変不可の単語ですが、これをたとえば日本語の kao に置き換えようということです。
私は改変不可なのは文法だけだと思っていたのですが、「エスペラントの基礎」にある基本語彙も改変不可なんですね。
それから『Akademiaj Studoj 1988-1990』の２７６〜３００ページに収められている Doug Po-
rtmann（執筆）「Listo de novaj terminoj ― precipe kemiaj ― uzataj en projekto "ĜOBK"」
という化学用語のエス訳語を提案する論文のなかにも -enzo を使った用語がいくつか出て
きます。
私はアレっと思って、次に Wells の辞書の英エスの部の pour と spill の項を見てみたんで
すが、やはり同じなんですね。
で、最後にNPIVを見てみますと、verŝi のほうには「〜i vinon el botelo en glason」「〜i bo-
lantan akvon sur teon」といった用例が載っているのに対して、dis-verŝi の項には「dis〜i
inkon sur paperojn」「dis〜i saŭcon sur tablotukon」といった用例が添えられているんです
ね。
そこで Wikipedia を調べてみましたら、英語では sleep paralysis と言うんですね。
それから他の言語の記事を見てみたんですが、フランス語 paralysie du sommeil、ドイツ語
Bewegungsunfähigkeit im Schlaf、スペイン語 parálisis del sueño ということで、どの言語
でも「寝ているときの麻痺」みたいな言い方をするということが判りました。（ドイツ語の場合
はちょっと違って「寝ているときの運動不能」みたいな言い方になってますが）
ESENÇO CAJ ESTONTEÇO DE LA IDEO DE LINGVO INTERNAÇIA
I
Ĉiuj ideoj, quiuj estas ludontaj gravan rolon en la historio de la homaro,
havas ĉiam tiun saman egalan sorton: quiam ili ecaperas, la samtempuloj
rencontas ilin ne sole cun rimarcinde obstina malconfido, sed eĉ cun ia
neclarigebla malamiceço; la pioniroj de tiuj ĉi ideoj devas multe batali caj
multe suferi; oni rigardas ilin quiel homojn freneşajn, infane malsaĝajn, aŭ
fine eĉ recte quiel homojn tre malutilajn. Dum la homoj, quiuj ocupas sin je
ĉia plej sençela caj senutila sensençaĵo, se ĝi nur estas en modo caj conforma
al la rutinaj ideoj de la amaso, ĝuas ne sole ĉiujn bonojn de la vivo, sed ancaŭ
la honoran nomon de “instruituloj” aŭ “utilaj publicaj agantoj”, la pioniroj de
novaj ideoj rencontas nenion crom mocoj caj atacoj; la unua rencontita tre
malmulte lerninta bubo rigardas ilin de alte caj diras al ili, que ili ocupas sin
je malsaĝaĵoj; la unua rencontita gaşeta felietonisto scribas pri ili “spritajn”
articolojn caj notojn, ne preninte sur sin la laboron almenaŭ iom ecsçii, super
quio ili propre laboras; caj la publico, quiu ĉiam iras quiel anaro da ŝafoj post
la criemuloj, ridas caj ridegas caj eĉ por unu minuto ne faras al si la
demandon, ĉu existas eĉ guto da senço caj logico en ĉiuj tiuj ĉi “spritaj” mocoj.
Pri tiuj ĉi ideoj “estas modo” paroli ne alie, ol cun ironia caj malestima rideto,
tial tiel agas ancaŭ A caj B caj C, caj ĉiu el ili timas enpensiĝi serioşe eĉ unu
minuton pri la mocata ideo, ĉar li “sçias antaŭe”, que “ĝi crom malsaĝaĵo
enhavas ja nenion”, caj li timas, que oni iel alcalculos lin mem al la nombro
de “tiuj malsaĝuloj”, se li eĉ en la daŭro de unu minuto provos rilati serioşe al
tiu ĉi malsaĝaĵo. La homoj miras, “quiamaniere en nia practica tempo povas
aperi tiaj malsaĝaj fantaşiuloj caj quial oni ne metas ilin en la domojn por
freneşuloj”.
Sed pasas celca tempo. Post longa viço da batalado caj suferoj la
“buboj-fantaşiuloj” atingis la çelon. La homaro fariĝis pli riĉa per unu nova
grava aciro caj eltiras el ĝi la plej vastan caj diversforman utilon. Tiam la
çirconstançoj ŝanĝiĝas. La jam fortiĝinta nova afero ŝajnas al la homoj tiel
simpla, tiel “comprenebla per si mem”, que la homoj ne comprenas,
quiamaniere oni povis tutajn miljarojn vivi sen ĝi. Quiam la posteuloj legas
la racontojn pri tio, quiel sin tenis contraŭ la dirita ideo la samtempuloj de
ĝia nasciĝo, ili absolute ne volas credi caj pensas, que ĉion tion ĉi elpensis la
historioscribantoj pro mocado je la foririntaj generaçioj. “Ĉu efective”, ili
diras, “la tuta mondo tiam consistis el idiotoj? Ĉu efective existis homoj,
quiuj elpaŝadis contraŭ la pioniroj cun tiaj sensençaj contraŭparoloj, caj la
çeteraj homoj silentadis, caj la unua rencontita cvinjara infano ne diradis al
tiuj criticantoj: “Sinjoroj, vi ja parolas teruran, sur nenio fonditan
sensençaĵon, quies rebato sin trovas ja tuj antaŭ via naşo!”? Absolute
necompreneble! La historiistoj çerte trograndigas!”
